Maria Skłodowska-Curie

Maria Skłodowska-Curie była genialnym naukowcem, niesamowitą kobietą, która dzięki swojej wiedzy, niebywałej inteligencji oraz niebanalnym umiejętnościom przekonała do siebie świat nauki, od zawsze zdominowany przez mężczyzn. Odkrywczyni dwóch pierwiastków polonu i radu, pierwsza kobieta w Europie, która uzyskała tytuł doktora.

W 1906 roku przyznano jej profesurę i równocześnie objęła własną katedrę na paryskiej Sorbonie, co we Francji było wydarzeniem bez precedensu. Do roku 1935 Maria Skłodowska-Curie była jedyną kobietą wśród laureatów Nagrody Nobla. Do dnia dzisiejszego jest również jedyną, która tę nagrodę otrzymała dwukrotnie, a także jedynym uczonym w historii uhonorowanym Nagrodą Nobla w dwóch różnych dziedzinach nauk przyrodniczych.

Podczas I wojny światowej, gdy Maria Skłodowska zasłynęła jako organizatorka jednostki pojazdów radiologicznych, dzięki którym można było wykonywać prześwietlenia rannych już na linii frontu, stała się legendą. W lipcu 1916 roku jako jedna z pierwszych kobiet uzyskała prawo jazdy. Po wojnie gdziekolwiek się pojawiała, podążał za nią tłum dziennikarzy. O jej przyjaźń zabiegali politycy, artyści i uczeni. Nadeszły też nowe czasy i Skłodowska jawiła się jako prekursorka nowoczesności. Kobiety w Europie zaczęły pracować zawodowo, otrzymały prawo udziału w wyborach, nieustannie powiększał się zakres swobód obyczajowych. Jednak nadal przyjmowano ze zdziwieniem, że Maria Curie, dwukrotna noblistka, jest kobietą.

Była nie tylko wspaniałym naukowcem, ale także postacią niezwykle charyzmatyczną i silną, zdecydowaną w swoich działaniach oraz kochającą żoną i matką. Lubiła wycieczki rowerowe, wędrówki górskie i do końca życia liczyła tylko po polsku. Kochała ludzi i zawsze angażowała się w pomaganie im. W uznaniu dla jej zasług w 1995 roku Maria Skłodowska-Curie została pierwszą kobietą pochowaną pod kopułą Panteonu w Paryżu. Uczona jest jedyną kobietą uhonorowaną w ten sposób za własne zasługi naukowe i jedyną nieurodzoną we Francji osobą spoczywającą w Panteonie.

Biografia

Maria Skłodowska-Curie urodziła się 17 listopada 1867 roku w domu przy ulicy Freta 16 w Warszawie. Jej rodzice Bronisława i Władysław byli znanymi nauczycielami, pochodzącymi z drobnej szlachty. Maria wychowywała się w trudnych warunkach materialnych i społecznych, co związane było z sytuacją panującą w zaborze rosyjskim. Była najmłodszą z pięciorga rodzeństwa, miała trzy siostry: Zosię, Bronię i Helę, oraz brata Józia.

Dzieciństwo i młodość

Mania, jak ją wtedy pieszczotliwie nazywano, była bardzo zdolnym dzieckiem. Łatwo i szybko przyswajała wiedzę. Była także bardzo cichą i nieśmiałą dziewczynką. Lubiła czytać poezję polską i zagraniczną. Pilnie uczyła się języków obcych: francuskiego, niemieckiego, rosyjskiego i angielskiego. W wieku 15 lat ukończyła, z pierwszą lokatą, edukację w III Żeńskim Gimnazjum Rządowym, za co otrzymała złoty medal.

Jako młoda dziewczyna, Maria Skłodowska nie miała jeszcze sprecyzowanych poglądów na temat tego, co chce robić w życiu. Interesowała ją literatura, socjologia i nauki ścisłe, jednak po kilku latach uznała, że zajmie się matematyką i fizyką. Pragnęła wyjechać do Francji by studiować w słynnej Sorbonie, lecz z powodów finansowych musiała odłożyć te plany. Przyszła noblistka nie marnowała jednak czasu. Dzięki pomocy pracodawcy zaczęła swoje pierwsze eksperymenty z fizyki i chemii w laboratorium przy Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie. Kiedy udało jej się w końcu uzbierać odpowiednie fundusze, wyjechała do Paryża, aby dalej kontynuować edukację i studiować w ukochanej Sorbonie. Młoda Skłodowska całym sercem poświęciła się zdobywaniu wiedzy. Uważała, że każda chwila, którą nie poświęca nauce jest stracona lub zmarnowana.

W latach 1891-95 była studentką na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym francuskiej uczelni. Początkowo studiowanie było dla niej trudne, gdyż zasób wiedzy, jaki wyniosła ze swojego gimnazjum był niedostateczny w porównaniu z poziomem francuskich maturzystów. Jednak Skłodowska dzięki zawziętości i uporowi poradziła sobie z tym problemem i w 1893 roku uzyskała licencjat z fizyki z pierwszą lokatą, a wiosną 1894 roku z matematyki z drugą lokatą. Następnie rozpoczęła samodzielne badania nad magnetyzmem metali.

Małżeństwo i praca naukowa

Maria Skłodowska była częstym gościem prof. Józefa Wierusza-Kowalskiego i to w jego domu poznała naukowca Piotra Curie, z którym w roku 1895 r. wzięła ślub i przyjęła obywatelstwo francuskie i od tej pory znana była jako Maria Curie, lub Maria Skłodowska-Curie.

Małżeństwo zawsze wspierało się w życiu prywatnym oraz zawodowym. Ich wspólna praca doprowadziła do odkrycia w lipcu 1898 roku nowego pierwiastka, któremu nadali nazwę polon na cześć ojczyzny odkrywczyni. Pięć miesięcy później w grudniu ogłosili odkrycie kolejnego pierwiastka radu. Nazwa miała nawiązywać do zjawiska radioaktywności.

Miejscem w którym państwo Curie przeprowadzali wszystkie badania i eksperymenty była stara szopa, byłe prosektorium Szkoły Medycznej. Na wyposażenie tego „laboratorium” składało się kilka starych sosnowych stołów, piecyki do topienia minerałów i kilka palników. Warunki były trudne, co tym bardziej podkreśla wielkość odkrywców.

Rodzina

Małżeństwo doczekało się dwóch córek Ireny i Ewy. Maria Curie przykładała wielką wagę do edukacji oraz rozwoju zainteresowań dzieci. Dbała również o rozwój fizyczny dziewczynek. Niezależnie od pogody chodziły one na długie spacery, jeździły na rowerach, latem pływały, a w ogrodzie ich domu w Sceaux matka zainstalowała urządzenia gimnastyczne. Ewa i Irena uczyły się też szycia, ogrodnictwa i gotowania.

Irena podobnie jak matka została naukowcem i za swoją pracę otrzymała Nagrodę Nobla. Natomiast młodsza z córek Ewa została pisarką, dziennikarką i pianistką. Jedno ze swoich dzieł poświęciła matce.

Nagroda Nobla i dalsza praca naukowa

Pod koniec roku 1903 Marii i Piotrowi Curie oraz ich współpracownikowi Becquerelowi, przyznano Nagrodę Nobla za odkrycie promieniotwórczości i pierwiastków promieniotwórczych. Maria Skłodowska-Curie była pierwszą kobietą – laureatką tej nagrody.

Jako pierwsza kobieta objęła również katedrę fizyki w Sorbonie po tragicznej śmierci swojego męża. W 1910 roku udało jej się uzyskać metaliczny rad. Rok później otrzymała kolejną Nagrodę Nobla, tym razem za określenie ciężaru atomowego radu i inne prace związane z tym metalem. W roku 1912 z inicjatywy wdowy Curie w Paryżu na rogu ulicy d’Ulm i nowej uliczki imienia Piotra Curie, rozpoczęto budowę Instytutu Radowego z pracowniami fizyki i biologii.

Miłość do Ojczyzny

Dwukrotna noblistka nie zapomniała o swojej ojczyźnie i w 1925 roku przyjechała do Polski, do Warszawy, aby położyć kamień węgielny pod gmach polskiego oddziału Instytutu Radowego. Kilkanaście lat później, w 1932 roku ponownie odwiedziła Warszawę w związku z uroczystością otwarcia tego instytutu.

Mimo swojego podeszłego wieku Skłodowska-Curie bardzo aktywnie prowadziła dalsze badania. Nie przykładała większej wagi do tego, co już zrobiła. Dla niej ważne było to, co jeszcze zostało do zrobienia.

W 1934 roku z powodu postępującej choroby, jak sądzono płuc, wyjechała do sanatorium. Na miejscu okazało się, że Maria Skłodowska ma zdrowe płuca, jednak cierpi na ostrą anemię. Zmarła 4 lipca 1934 roku w sanatorium Sancellemoz w Sabaudii.

Źródła

1. Magdalena Niedźwiedzka, Maria Skłodowska Curie, Warszawa 2017
2. Shelly Emiling, Maria Skłodowska-Curie i jej córki, Warszawa 2013
3. http://www.swiatchemii.pl/biografia/maria-sklodowska-curie (dostęp 24.09.17 r.)
4. http://www.filmweb.pl/film/Maria+Sk%C5%82odowska-Curie-2016-739462 (dostęp 24.09.17 r.)
   

   Maria Skłodowska-Curie – cytaty

1. Całą swoją wolę skupiłam na studiach (…). Rozdzielałam czas między wykłady, laboratoria i pracę w bibliotece. Wieczorami pracowałam u siebie, częstokroć do późnej nocy. Wszystko, co widziałam nowego i czego się uczyłam, zachwycało mnie. Było to dla mnie jakby objawienie nowego świata wiedzy, do którego nareszcie otwarto mi wolny dostęp.
2. Pomimo wszystko nie było mi łatwo powziąć podobną decyzję, wymagała ona bowiem rozłąki z krajem, z rodziną i wyrzeczenia się działalności społecznej, co wszystko było mi drogie. Wyrósłszy w atmosferze patriotyzmu, podtrzymywanego przez ucisk Polski, pragnęłam jak tylu młodych ludzi mojego Kraju, przyczynić się moją pracą do zachowania ducha narodowego.
3. Uderzył mnie wyraz jego jasnego spojrzenia – wspominała Skłodowska 30 lat później pierwsze spotkanie z Piotrem. – Jego sposób mówienia, nieco powolny i rozważny, prostota, uśmiech – poważny i młodzieńczy zarazem.
   

opracowanie: p. Ewelina Urbaniak